Het belang van de suikerpot op tafel!

Steeds vaker lees ik over problemen met motorische vaardigheden bij het jonge kind, steeds vaker zie ik ook de onkunde die het kind heeft om op een gewone manier motorisch vaardig te zijn. Maar ik lees en zie ook dat er allerlei manieren worden aangeboden die dit feit (want dat is het anno 2018 inmiddels) en het tekort aan vaardigheden aanpakken om een theorie of hulpwijze onder de aandacht te brengen die ouders en anderen die werken met het jonge kind doen geloven dat het probleem hem zit in bijvoorbeeld een niet aangeleerd of ontwikkeld reflex, om een neurologisch tekort of anderszins medisch of psychisch probleem.

Nu zullen er onder de motorisch niet vaardige kinderen een klein percentage kinderen zijn die daarbij baat ondervinden en waar het probleem wellicht wat verder reikt dan gewoon een simpel probleem in de opvoeding. Meestal is de oorzaak minder ingewikkeld.

Vanaf het moment dat een kind wordt geboren wordt het na relatief kort (en zelfs soms zonder) huidcontact met de ouders ingepakt in de eerste kleding. Vaak wordt het kind al na enige uren onder de dekentjes in een bedje gelegd, weg van de ouder. Als we geluk hebben nog op de ouderkamer, maar vaak ook al in het eigen kamertje. Of en dat is geen sinecure wordt het kind in de drukke omgeving van de visite gelegd en draait het kind al binnen enkele dagen mee in het voorheen al drukke leven van de ouders.

Op dergelijke momenten wordt het te snel afgescheiden van belangrijke zintuigelijke aanrakingen of te snel blootgesteld aan aanrakingen, geluiden en ervaringen die het kind op de langere duur uit zijn evenwicht brengen. Binnen no-time draait het kind mee in het volwassen drukke leven en brengt het al snel de eerste dagen door op de kinderopvang. Een plek waar het meedraait in het ritme van een ander, nooit van zichzelf!

Als ik een groep kraamverzorgsters les gaf in ‘aanraking’, werd er veelal gegiecheld over de term, maar kwam van lieverlee elke deelnemer tot de ontdekking dat ze het kind behandelden als een pop en geen idee hadden van de overprikkeling die zij veroorzaakten.

Ze krijgen les in verzorging (van wassen tot luiers verschonen en aankleden), oplettend zijn op de reflexen van het kind (zuigreflex) en zijn algehele gezondheid en op het runnen van een huishouden. Er worden nauwelijks uren ingeroosterd waarin zij leren over het belang van echte aandacht (in rust) voor het kind en dit overbrengen op de ouder.

In de maanden die volgen wordt de pasgeborene zo vanaf de derde maand ineens een kind dat moet worden opgevoed. De aangeboren nieuwsgierigheid wordt overprikkeld met het kind overal mee naar toe slepen en aan de andere kant onderdrukt door het overal vandaan te houden. Kinderen van deze leeftijd hebben rust en ruimte nodig om hun zintuigelijke vaardigheden op eigen tempo te ontwikkelen. Vaardigheden die worden onderdrukt bij het steeds maar weer onder de arm nemen, meenemen, verplaatsen en onderbrengen van het kind op en naar andere verblijfsplekken.

Stel je voor, je ligt net lekker op je strandbedje en bekijkt de overvliegende wolken boven je, soms scherp aftekenend tegen de lucht, dan weer vervormend, verdwijnend, en vernieuwend. Er vliegt een vogel over en je volgt hem met je ogen. Je kijkt hoe hij zijn vleugels wiekt of juist stilhoudt en ziet hem zweven op thermiek, je hoort de ruisende wind en de golven en combineert het geheel. Plotseling komt er een man die je per direct verwijderd van je plekje. Je voelt de warmte van je gezicht verdwijnen, je wordt opgejaagd en je kijkt nog even de lucht in om je beelden terug te vangen, maar de tijd word je niet gegund om datgene wat je net aan het beleven was af te maken. Je protesteert, misschien zachtjes, misschien hoorbaar. Onmiddellijk onderga je een gevoel van triestheid, gemis, verwarring en je wordt in een staat van alertheid gebracht. Je moet iets, je wil niet en toch gebeurt het.

Dit voelt het kind steeds weer opnieuw, als het abrupt wordt opgepakt en weggehaald van zijn ontdekkingen. Maar daardoor leert het ook niet om ervaringen af te maken en voor zichzelf te evalueren. De snelheid van leven in deze tijd, maakt ook dat het kind weinig thuis ervaringen kan opdoen. We bieden ons kind een uurtje ‘quality time’ en nemen het ook dan vaak ergens mee naartoe. En zo verstrijkt de tijd en worden vele belangrijke momenten om motorische en zintuiglijke vaardigheden te ontwikkelen en te ervaren niet gezien.

De suikerpot op tafel is zo ongeveer het bekendste voorbeeld om diverse vaardigheden op te doen, maar die wordt simpelweg van tafel gehaald omdat suiker eten niet mag. Maar stel je voor, je laat hem staan en je accepteert en begeleid wat er gebeurt. Daar haalt een kind opbrengst uit. Spelen met de deksel, er op, er af, passen en meten: o jee, iets te hard, hij valt ernaast. We pakken hem weer op en proberen het nogmaals. Oei de lepel schiet weg. Nu ligt er suiker over de tafel. Hé, dat voelt gek, even wrijven, voelen en proeven. Toch wel leuk. Wat gebeurde er nu met die lepel? Nog een keer, en even kijken kan ik het pakken. Vingertjes proberen de korreltjes te pakken….

Ben jij een ouder die je kind dit laat uitproberen? Of is de angst voor het creëren van een zoetekauw groter dan het belang van laten ontdekken en beleven van de nieuwsgierigheid en ontdekkingsdrang van het kind?

Het ontnemen van dergelijke ervaringen hebben gevolgen voor de ontwikkeling van het gevoel van het kind en voor de motoriek. Spelen met de suikerpot is van groot belang ter voorbereiding van het leren knippen, leren plakken, leren pakken, leren schrijven, oorzaak gevolg denken en onnoemelijk veel meer. Als we hen het spelen met de suikerpot ontnemen, pakken we ze een stukje vaardigheid af. En dat leren we met geen enkele therapie meer aan, behalve met rust, ruimte, tijd, weghalen van druk, aandacht en laten ontdekken en beleven!

Sacha Grootenboer
Juni 2018

Sacha, eigenaar van OpzijnPlek en inspirator duurzaam opgroeien, is ooit uit het bedrijfsleven gestapt nadat zij een tijdje haar moederschap als moeizaam ervoer. Overtuigingen uit het verleden en de manier van opvoeden die zij zich ‘eigen’ had gemaakt of juist waarvan zij dacht dat het zo ‘hoorde’ belemmerde de groei van haar eigen kind. Totdat zij het roer drastisch omgooide en via een alternatieve route, heel veel opleidingen en ervaring in onderwijs, ging inzien dat wij degenen zijn die het kind de ontwikkeling ontnemen die het zo hard nodig heeft. Deze reeks blogs beschrijft ervaringen, waarnemingen en geeft inkijkjes in situaties die we als zeer leerzaam onderschatten. Ze gaan over het belang van de sensomotorische ontwikkeling (simpelweg: zintuiglijke ontwikkeling) van het jonge kind voor vaardigheden voor het leven.

Deze blogs willen een leidraad zijn voor zwangeren, jonge ouders en iedereen die met jonge kinderen werkt zodat zichtbaar duidelijk wordt dat vele problemen rondom motorische vaardigheden een oorzaak hebben in datgene wat wij kinderen jong laten ervaren. Ze onderstrepen het belang van zintuiglijke ervaringen.