Je klas inrichten via ‘100 talen’ 3.0

Vooral kleuterleerkrachten delen tips en tricks voor het klaarmaken van hun klaslokaal. Steeds weer vraag ik mij af waarom de klas wordt ingericht door de leerkracht en waarom die eerste week niet wordt gebruikt om samen met de kinderen de klas in te richten.

Ik weet dat ik hier iets opper dat niet gebruikelijk is en dat er vast veel ‘ja maar’ gedachten bij je opkomen: het is niet praktisch, de leiding van de leerkracht moet er zijn, de chaos die zal ontstaan, de rust in de klas die belangrijk is, kinderen moeten wennen aan elkaar voor je zoiets doet en de structuur van de dag en een vaste klasindeling wijkt bij dit idee. Maar kinderen verdienen het dat de leerkracht naar hen luistert en met dat wat ze wensen en zeggen aan de slag gaat.

"Een kind heeft honderd talen, maar de school en de samenleving stelen er negennegentig". Loris Malaguzzi (Reggio Emilia 1920-1994). We zijn geneigd om kinderen zodanig te begeleiden dat we de ‘100 talen’ die ze hebben grotendeels afnemen om te voldoen aan onze eigen structuur en gedachtegoed over ‘hoe het hoort’. Stap voor stap regelen we alles, doen we alles voor, leggen we alles uit en stap voor stap ontnemen wij kinderen hun eigen mening, gedachten en creativiteit (talen). Er is een enorm potentieel aan mogelijkheden en creativiteit bij elk kind. Gebruik dat!

Hoe zou het zijn als we observeren en de uit de observaties ontstane onderzoeksvragen behandelen in de klas. Met elkaar en voor elkaar creëer je situaties waar kinderen zichzelf mogen laten horen en waar ze zich kunnen uiten. Zo gaan de kinderen zelf op zoek naar oplossingen en mogelijkheden.

Dus je klas opruimen is geen enkel probleem. De standaard zaken op orde brengen en over de ruimte nadenken en hoe jij denkt daarin te willen werken is ook helemaal goed. Je materialen een plek geven is fijn, handig en voor jou en de kinderen overzichtelijk. Ook nadenken over wat je wilt aanbieden en hoe je je onderwijs inricht mag, maar uiteindelijk is het jullie schooljaar, dat van jou én de kinderen en zou je hen daar volop in moeten betrekken.

Waarom zou je dat doen? Kinderen voelen zich serieus genomen als ze jouw klaslokaal binnen stappen en de eerste dag met jou aan de slag gaan om na te denken over hun leefruimte voor dat jaar. Je wint hiermee aan respect op een ongelooflijk bijzondere manier! Grotendeels zijn ze in jouw klas en die ruimte moet voor iedereen een echte plek worden, een eigen plek, waar ze zich op hun plek voelen en zijn. Maar ze leren ook van inrichten, de ruimte die moet worden ingedeeld, over looprichtingen, speelplekken, en samenwerken. Samen je klas inrichten is werkelijk een fantastisch leermoment!

Hoe doe je dat?
Er zijn legio manieren en ze moeten passen bij de leeftijd van je leerlingen, maar vertrouwen in de leerlingen is het grootste goed wat je hierbij helpt. Problemen komen jij en de kinderen tegen, onmogelijkheden ook, maar de kunst om daar samen oplossingen voor te bedenken is heel waardevol. Het kan zomaar betekenen dat je een week bezig bent met jouw klaslokaal inrichten, maar dat project heeft een wel heel bijzondere leerwaarde.

De kinderen leren elkaar kennen, met elkaar samenwerken, ze laten zien waar ze over nadenken en dat geeft jou als leerkracht heel veel handvatten. Er ontstaat groepsbinding van het begin af aan en met elkaar overleggen is taal, schuiven verplaatsen en indelen van je lokaal is rekenwerk PLUS! Verzamel gratis materialen om mee te werken en in te richten en laat de kinderen met ideeën komen!

Je kunt ook nadenken over andere namen en manieren om hoeken in te richten. Moet het wel de bouwhoek zijn, of is het gewoon een campingplaats, maak je een poppenhoek of gewoon een minihuis met een tuin inclusief een echte natuurplek waar loepjes, kompassen, verrekijkers, zoekkaarten, en nog meer ligt. Wordt het een verkleedkist of het warenhuis? Maak een kantoor met een ‘echt’ bureau als rekenplek. Hang er een oud pak van een vader en een nette kantoorjurk. Maak zo spel van rekenen! Natuurlijk moet er ook een plek komen voor de schoolband. Een muziekinstallatie en muziekinstrumenten zijn op deze plek essentieel.

De stoere knutsel- en hobbyhoek wordt een naaiatelier, een timmerwerkplaats, een meubelfabriek, de hobbykamer van omaatje of een echt kunstatelier? Wat je ook bedenkt met je leerlingen, dit zijn ware ontdekplekken.

En jouw materialenkasten zitten natuurlijk vol met wol, vilt, lapjes, losse materialen zoals flinke kralen, klosjes, stokjes, steentjes, kurken, knopen, en meer! Plaats hier ook alles wat te maken heeft met knippen, plakken, verven, kleien en meer! Plaats vooral een nietmachine, perforator en plakbandautomaat en andere knutselmaterialen die vooral het kind inspireren en laten ontdekken en beleven! Verbondenheid met kunst is belangrijk voor de ontwikkeling van kinderen. Eigenlijk zou elke school een kunstenaar met kinderen moeten laten werken. Misschien vind je een vrijwilliger. Zo maken kinderen individueel passend eigen kunst!

Een winkel mag in je klas niet ontbreken! Dat kan het warenhuis zijn waar je alles afrekent, maar een plek met kassa, geld, een klok (voor de openingstijden) en waar de kinderen alles wat ze willen kunnen verkopen. Maak ook een kas met echt geld, voor echte verkopen!

Heb je al eens nagedacht over een plek voor een heus museum? Kinderen nemen van huis dingen mee die zij in het museum vinden passen. Ze stellen dit ten toon en bij de kassa van het warenhuis betaal je natuurlijk voor je museum entreekaartje als je dit allemaal wilt bekijken.

En dan iets wat ik zelf eigenlijk als eerste in dit verhaal had willen plaatsen. Het maken van een echte natuurtuin, buitenkeuken, moestuin en ‘loose parts’ speelplek op het schoolplein. Verzamel boomstammen, wilgentakken, bakjes, lepels, autobanden, planken en meer. Doe vooral ideeën op voor buitenruimten via pinterest of bijvoorbeeld de website theempowerededucatoronline.com, waar de foto’s voor deze blog uitkomen. Laat kinderen hutten bouwen zandkastelen maken, kampementen inrichten en koken in de buitenkeuken. Verbinding maken met natuur is zoveel belangrijker dan rekenen. In de natuur leer je zoveel!

En vordert je klas door het jaar, hang slingers gemaakt van herfstvruchten op of maak ze van natuurlijke materialen als stof en wol. Werkjes hang je altijd op ooghoogte van de kinderen en ouders worden betrokken in jouw werk met de kinderen. Spreek wekelijks af met ouders die komen koken of met een groepje kinderen in de klastuintjes werken of de spelideeën in de buitenruimte begeleiden. Maak vogelspotters van je kinderen, filosofen, sterrenwachters, muzikanten, creatieve breinen, vaklui en kunstenaars, en begeleid ze in hun interpersoonlijke en intra-persoonlijke ontwikkeling. Wie ben je, wat kan je, wat wil je, en vooral wat wil je leren, waar wil je naar toe?

In een goede ruimte worden kinderen gestimuleerd om tot nieuwe ideeën te komen. Het is belangrijk als kinderen de buitenwereld kunnen zien en ervaren en het is belangrijk dat er naast de hoeken en werkplekken ook rustplekken zijn. Hang hangmatten op of zet door de ruimte stoelen met kussens voor ‘uitrust’ momenten. Heb je een klein klaslokaal en worstel je met de ruimte? Er zijn schoolmeubelen (ROBHOC) die heel interactief kunnen worden ingezet en die je in een mum van tijd opstapelt en opbergt op slechts een 2m2 of die omgetoverd kunnen worden tot een echte beweegplek.

Plaats op onverwachte plekken spiegels en in ruimten met holle klanken hang je juist op hoogte van de kinderen geluiddempend materiaal. Hang het kinderwerk met tekst en uitleg voor kinderen ook op ooghoogte, evenals de dagindeling die je zelf met de kinderen maakt. Zorg dat kinderen niet onder jouw leiding maar onder jouw begeleiding aan het werk zijn en dat hun creatieve processen individueel worden gestimuleerd. Verplicht kinderen niet om hetzelfde te doen als de ander, geen voorgekauwde prikwerkjes of verfwerkjes want die stompen creativiteit af. Zorg voor lichtbakken in de klas en zorg dat ze buiten altijd met water en zand kunnen spelen. Een waterpomp is een echte aanrader voor elke school. Zet het kind centraal in de omgeving. Kijk zelf toe, observeer, wacht af, laat gaan, tel tot 30 voor je iets zegt en houdt geen rekening met een vooraf bedacht leerplan. Daag je zelf uit om het aanbod aan te passen aan de kinderen zodat je leert de behoeften van het kind op verschillende momenten te gaan zien. Stijg niet boven behoeften uit, maar stimuleer en volg het kind in zijn of haar ontwikkeling.

Voor het eerst gepubliceerd op
21 augustus 2018 07:47
Door: Sacha Grootenboer