Waarom kietelen echt niet in een behoeft voorziet

Je herkent het vast, je wordt gekieteld, je lacht, je kronkelt je in 1001 houdingen, roept “stop” en toch gaat degene die jou kietelt door.

Kietelen voorziet in een behoefte van degene die kietelt, maar zeker niet in de behoefte van degene die gekieteld wordt. Daarentegen kan kriebelen een heel ander gevoel oproepen en daardoor prettig aanvoelen.

Jarenlang heb ik mij verdiept in zintuigelijke beleving en heb ik gewerkt rondom dit thema. Ik gaf lezingen en workshops aan kraamverzorgsters, ouders en medewerkers binnen kinderopvang.

Als massagetherapeut heb ik in 2007 het onderdeel babymassage volledig laten vallen, omdat ik tot de ontdekking kwam dat het zintuiglijk beleven, met name de aanraking van de huid, wel belangrijk was maar ook diepe overtuigingen in een kind ofwel volwassenen tot nog diepere trauma’s kon leiden.

Als ik deze stelling uitte, zorgde dat voor veel oproer in de wereld van therapeuten die babymassage, aanraking en traumaverwerking via aanraking adviseerden.

Statistieken, onderzoeken en zo meer zouden toch duidelijk laten zien dat aanraking een positieve invloed had op kinderen en jonge baby’s. Vooral huilbaby’s zouden baat hebben bij massage. Echter in deze nieuwe wereld waarin we ons niet meer alleen op statistieken richten die meestal de verwachting van de onderzoeker weergeven, mogen we een gezonde basis verstand aan de dag leggen en ons gevoel meer inzetten.

Mijn middelste zoon en dochter vonden aanraking doormiddel van massagespelletjes heerlijk. Mijn oudste helemaal niet. Een huilbaby ook die een enorme spanning in zich meedroeg.

Er zijn wel mensen die zeggen dat ze tegen kietelen kunnen, maar je kunt je afvragen waarom je een manier hebt gevonden om je zodanig te ontspannen dat je niet gevoelig bent voor kietelen. Het is ontwijkgedrag, want waarom zou je moeite doen iets niet te voelen als het prettig zou zijn.

Zachtjes kriebelen bijvoorbeeld roept bij veel mensen een gevoel van sensualiteit op. Ik heb het hier niet over sexualiteit, maar gewoon het feit dat het prettig is als iemand zachtjes in je nek kriebelt/masseert, of over je rug ‘wandelt’. Kinderen vinden het bijvoorbeeld heerlijk om te kriebelen met een veer over hun arm, buik, nek of arm. 

Wat het meest vervelend lijkt aan kietelen is dat degenen die kietelt, niet ingaat op de roep van degene die gekieteld wordt. Een STOP roepen, wordt doorgaans genegeerd en zelfs opgevat als: we gaan nog even door, want hij of zij lacht. Maar die lach is meestal een uiting van niet weten hoe te handelen. Iemand die kietelt  en de ander niet respecteert, lijkt het gevoel met zichzelf te zijn verloren en heeft behoefte die ander te dwingen tot een soort capitulatie. Kietelen geeft een gevoel van macht. Je hebt de ander in de hand. Het lijkt een leuk spel, maar kan volkomen verkeerd uitpakken.

Zo merken we dat mensen die veelvuldig gekieteld zijn en naar wie niet is geluisterd als er om werd gevraagd, een aversie hebben tegen bepaalde vormen van aanraken. Zodra iemand ook maar een neiging heeft om diegene te kietelen of met een lach probeert aan te raken, draaien de hersenen op volle toeren en worden er direct associaties gelegd met nare herinneringen rondom deze vorm van aanraken.

Vooral als de persoon die wordt benaderd geen kant uitkan. Bijvoorbeeld in een hoek van een kamer staat kan iemand direct in een alertheid schieten die directe paniek kan veroorzaken.

De huid is je grootste zintuig. deze beslaat dan ook een oppervlakte van meer dan 95%. Je huid is fysiek aan te raken, maar de huid heeft ook een soort antenne functie. Doe je ogen maar eens dicht en laat iemand dicht bij je huid komen. Nog voordat iemand je aanraakt kun je diegene voelen. Bij gevoelige mensen ligt dat best op een flinke afstand van het daadwerkelijke fysieke punt, Mensen die hun gevoel hebben leren uitschakelen zullen pas bijna of op het fysieke moment de aanraking voelen.

Deze grens is een soort energieveld om iemand heen. Baby’s voelen doorgaans op flinke afstand de nabijheid van een ouder. Naarmate je ouder wordt, zal die afstand ook korter worden. Vooral als je geleerd hebt om gevoel meer en meer uit te schakelen.

Tegenwoordig zijn we arm aan fysiek en emotioneel voelen. De grotere afstand tot mensen, de dikke kleding en bijvoorbeeld een eigen kamer zijn o.a. oorzaken hiervoor.

Voelen kun je fysiek en emotioneel.

Ik kan bijvoorbeeld met een hand over je arm kriebelen, of met een veer een strijk beweging maken. Bij de veer kan je iemand zelfs tot een snik, een rilling of een andere uiting brengen.

Hoewel ik vind dat aanraking belangrijk is en om je baby’s of kind met blote huid tegen je aan te houden, vind ik wel dat er een bepaalde voorzichtigheid moet zijn. Elk mens wordt met een bepaalde overtuiging geboren en niemand weet welke (geloof het of niet) oude pijnen naar dit leven worden meegenomen. Niet voor iedereen is aanraking de manier om te aarden in deze wereld. Niet elke baby vindt massage prettig en door het trauma heenwerken door bewuste aanraking totdat het kind zich overgeeft, zoals bepaalde massagetechnieken veroorzaken of worden gepromoot, is ronduit gevaarlijk.

Het is mogelijk dat je een baby krijgt die zich inderdaad overgeeft en waarvan het lijkt dat het trauma wordt of is overwonnen, maar het kan ook geheel omslaan in een nog dieper trauma dat jaren later pas naar buiten komt. We weten hiervan, vooral omdat we in de afgelopen decennia ons gevoel minder en minder hebben laten spreken, te weinig af.

Een ouder die zijn eigen gevoel onderweg in het leven meer en meer is kwijtgeraakt, of een therapeut die ook zijn of haar trauma’s met zich meedraagt en een baby dwingt tot overgave doormiddel van aanraking en massage kan schade veroorzaken.

Ik weet in ieder geval dat een trauma m.b.t. aanraking je verdere leven dusdanig kan beïnvloeden dat overgave aan rust, ontspanning en emotionele balans ver weg kan zijn. Een dergelijk trauma hoef je niet op te lopen door onethische aanraking. Dat kan ook door goedbedoelde ouders die hun kind letterlijk tot wanhoop drijven door een spel te maken van kietelen en de pijn en wanhoop, een gevoel van onderdanigheid, een verlies van macht over jezelf, die dit veroorzaakt, niet begrijpen.

Hieraan kun je volwassenen overhouden die het gevoel hebben dat alles ze boven de pet groeit, dat ze geen vat hebben op hun gevoel, hun leven en de macht over zichzelf niet meer in eigen hand hebben.

Ik geloof in het belang van fysieke warmte, aanraking en genegenheid en dat dit voor baby’s en jonge kinderen een eerste levensbehoefte is. Ook spel is essentieel voor ontwikkeling. Echter elk mensenkind is uniek en elke behoefte ook. Het is belangrijk daar onze zintuigen voor open te zetten en ons buikgevoel te laten spreken. Ik hoop met dit pleidooi voor elkaar te krijgen dat het besef van het gevaar van kietelen groeit. Dat we ons gaan realiseren dat kietelen slechts plezier biedt aan één persoon in dit spel en dat een spel samenwerking betekent met respect voor ieders gevoel.

april 2015

Sacha Grooteboer®